Κώστας Πανιάρας

Η Αμφιθυμία της Μνήμης

19 Μαΐου, 2018 - 30 Σεπτεμβρίου, 2018

Πόρος

Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου
Πλατεία Κορυζή
18020 Πόρος
Ελλάδα

(+30) 697 9989 684

Ώρες λειτουργίας
Δευ-Κυρ:
12.00-14.00 &19.00-23.00

1934 - 2014. Γεννήθηκε το 1934 στο Κιάτο Κορινθίας. Μετά τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής με τον Θεόδωρο Λεκό (Ερρίκο), φοίτησε στην ΑΣΚΤ της Αθήνας με τον Γιάννη Μόραλη ενώ παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα κοντά στην Ελένη Ζογγολοπούλου. Το 1956 παρουσίασε την πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα (γκαλερί Pane) και έφυγε για το Παρίσι, όπου μαθήτευσε στα εργαστήρια του André Lhote (ζωγραφική), του Gino Severini (ψηφιδωτό και νωπογραφία) και στην Ecole des Beaux Arts (λιθογραφία). Στο Παρίσι έμεινε μέχρι το 1976, με ενδιάμεσες διαμονές στις Η.Π.Α., την Περσία και την Άπω Ανατολή. Παρουσίασε έργα του - ζωγραφικά, γλυπτά, κατασκευές και εγκαταστάσεις σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Από το 1961 μέχρι το 1983 συνεργαζόταν με την Alexander Iolas Gallery της Νέας Υόρκης. Αναδρομικές παρουσιάσεις του έργου του έχουν οργανωθεί στην Πινακοθήκη Πιερίδη το 1984 και στο Μουσείο Μπενάκη το 2007, με τίτλο «Τοπία και Ουτοπία». Πέθανε στην Αθήνα το 2014.

Η θεματική της έκθεσης παραπέμπει στην εγγενή ταυτότητα του Μουσείου το οποίο, εξ ορισμού, είναι χώρος διατήρησης και προβολής της μνήμης.

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πόρου, παρουσιάζεται μία μικρή ενότητα επιζωγραφισμένων έργων του καλλιτέχνη Κώστα Πανιάρα. Τα έργα αυτά λειτουργούν ως προσωπικά σχόλια στα εκθέματα του Μουσείου. Διαφαίνεται η «Αμφιθυμία της Μνήμης» του, η οποία δηλώνει και πραγματεύεται την αμφισημία της Ιστορίας.

Ως Έλληνας καλλιτέχνης, ο Κώστας Πανιάρας προσπαθεί να διαχειριστεί μια υπερμεγέθη πολιτισμική κληρονομία, το φορτίο ενός μακρού παρελθόντος. Η αφετηρία των έργων του είναι τα συχνά κακοποιημένα γύψινα αντίγραφα των συμβόλων της Αρχαιότητας· αφορμάται, όμως, και από τα αυθεντικά αρχαιολογικά μουσειακά εκθέματα. Επεμβαίνει αδιακρίτως σε όλα αυτά: τα επιζωγραφίζει, τα διχοτομεί, τα πολλαπλασιάζει. Καθιστά σαφή, ευκρινή και αναγνωρίσιμη την θεματική της ιστορικής μνήμης και τις συνέπειές της.

Η επιλογή των έργων του Κώστα Πανιάρα για το Αρχαιολογικό Μουσείο του Πόρου βασίζεται κατ’ αρχήν στο «αρχαιολογικό» τους ενδιαφέρον· ταυτοχρόνως, όμως, εστιάζεται στην επεξεργασία της μνήμης, συλλογικής και προσωπικής, η οποία συχνά γίνεται και τυραννική. Η «Αμφιθυμία της Μνήμης» του καλλιτέχνη αντανακλάται στις «αναπαραστάσεις» των επιλεγμένων συμβόλων, στις οποίες τα αντίγραφα άλλοτε πολλαπλασιάζονται (Η Μνήμη της Νύχτας, 1984 ) και άλλοτε διχοτομούνται (Μέρα και Νύχτα, 1984). Εκφράζεται, έτσι, η επιθυμία για μια υπερήφανη εθνική συνέχεια, αλλά και η ανάγκη για απελευθέρωση από το βάρος της Ιστορίας.

Η σχέση και ο διάλογος του Κώστα Πανιάρα με τον αρχαίο κόσμο είναι στοιχεία τα οποία χαρακτηρίζουν την δουλειά του επί πολλές δεκαετίες. Εμφανίζονται αναπάντεχα· επί παραδείγματι, το «Πακέτο με Άγνωστο Παραλήπτη», ένα χάρτινο ταχυδρομικό κουτί με κόκκινο εσωτερικό, περιέχει ένα αντίγραφο της κεφαλής της Υγείας. Το έργο αυτό, ένα από τα τελευταία πριν από τον θάνατό του καλλιτέχνη το 2014, υποδεικνύει την φύση τού προσωπικού του προβληματισμού.

Επιπλέον, ειδικά στα πρόσφατα έργα του, παρουσιάζονται σύγχρονοι προβληματισμοί σχετικά με την μοναδικότητα και το ανεκτίμητο του έργου τέχνης· πώς, δηλαδή, διαχρονικά οι εικόνες από τα πασίγνωστα, μοναδικά, ανεκτίμητα έργα των μουσείων, τα ορόσημα της παγκόσμιας κληρονομίας, αλλοιώνονται και μεταφέρονται. Έτσι, η τριμερής ενότητα «Αφροδίτη» (2012- 2014) ανάγεται σε τρεις διαφορετικές πηγές. Η «Αφροδίτη III» αφορμάται από ένα επιζωγραφισμένο, μαζικό αντίγραφο σε γλυπτική μορφή της φιγούρας της αναδυομένης Αφροδίτης, από τον γνωστό αναγεννησιακό πίνακα του Μποτιτσέλι, με τις αναφορές στην ελληνική μυθολογία. Ο μεταγενέστερος ανώνυμος κατασκευαστής του μαζικού αντικειμένου αυθαιρέτως όχι μόνον αντιγράφει, αλλά και αλλοιώνει την ταυτότητα του αυθεντικού, από ζωγραφικό σε γλυπτό. H δεύτερη «Αφροδίτη I» αφορμάται από το αντίγραφο της Αφροδίτης της Μήλου, από το οποίο ο Πανιάρας έχει «κόψει» το κεφάλι και ένα μέρος του σώματος. Τέλος, μια τρίτη «Αφροδίτη II» έχει αφετηρία την Αφροδίτη της Ρόδου, γλυπτό που είναι υστεροελληνιστική μετάπλαση της Οκλάζουσας Αφροδίτης, φημισμένο έργο του 3ου αιώνα π.Χ. Η παγκοσμίως γνωστή κεφαλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου αναπαρίσταται ως έδεσμα, μέσα σε ένα βαθύ μπλε πιάτο-ένα κλασικό ελληνικό σύμβολο που έχει αλλοιωθεί, έχει τρωθεί, έχει «φαγωθεί» από τον χρόνο, την χρήση, την κατάχρηση.

Ο Κώστας Πανιάρας, ως διεθνής Έλληνας καλλιτέχνης, ψηλαφεί την ελληνική πολιτισμική κληρονομία στην παγκοσμιότητα του μηνύματός της. Αναζητεί, όμως, ένα νέο, ιδιωτικό ορισμό, μια ατομική προσέγγιση της ελληνικής ιστορικής πραγματικότητας. Η αναζήτηση αυτή είναι ορατή και αισθητή στα εκτιθέμενα έργα του Αρχαιολογικού Μουσείου.

Κώστας Πανιάρας

Τοπία της Μνήμης

19 Μαΐου, 2018 - 17 Ιουλίου, 2018

Πόρος

Πλατεία Αφων Βιρβίλη
18020 Πόρος
Ελλάδα

(+30) 697 9989 684

Ώρες Λειτουργίας
Δευ-Κυρ:
11.00-13.00 &19.00-23.00

1934 - 2014. Γεννήθηκε το 1934 στο Κιάτο Κορινθίας. Μετά τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής με τον Θεόδωρο Λεκό (Ερρίκο), φοίτησε στην ΑΣΚΤ της Αθήνας με τον Γιάννη Μόραλη ενώ παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα κοντά στην Ελένη Ζογγολοπούλου. Το 1956 παρουσίασε την πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα (γκαλερί Pane) και έφυγε για το Παρίσι, όπου μαθήτευσε στα εργαστήρια του André Lhote (ζωγραφική), του Gino Severini (ψηφιδωτό και νωπογραφία) και στην Ecole des Beaux Arts (λιθογραφία). Στο Παρίσι έμεινε μέχρι το 1976, με ενδιάμεσες διαμονές στις Η.Π.Α., την Περσία και την Άπω Ανατολή. Παρουσίασε έργα του - ζωγραφικά, γλυπτά, κατασκευές και εγκαταστάσεις σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Από το 1961 μέχρι το 1983 συνεργαζόταν με την Alexander Iolas Gallery της Νέας Υόρκης. Αναδρομικές παρουσιάσεις του έργου του έχουν οργανωθεί στην Πινακοθήκη Πιερίδη το 1984 και στο Μουσείο Μπενάκη το 2007, με τίτλο «Τοπία και Ουτοπία». Πέθανε στην Αθήνα το 2014.

Στην ατομική έκθεση του Κώστα Πανιάρα στην Γκαλερί CITRONNE, τα «Τοπία της Μνήμης» επικεντρώνονται στα επιζωγραφισμένα αντίγραφα και στην αμφίθυμη διαχείριση του πολιτισμικού παρελθόντος. Η έκθεση «Τοπία της Μνήμης» επιδιώκει να προσεγγίσει την εξέλιξη του ανεικονικού εικαστικού ιδιώματος του καλλιτέχνη και να αναδείξει τα εξ αρχής διακριτά εικαστικά και θεματολογικά στοιχεία των έργων.

Στην γκαλερί παρουσιάζεται μία ενότητα η οποία περιλαμβάνει επιζωγραφισμένα γλυπτά, από κοινού με δισδιάστατα ζωγραφικά έργα σε καμβά και χαρτί. Με αυτόν τον τρόπο, τα εκτιθέμενα έργα εντάσσονται στο γενικότερο πλαίσιο της καλλιτεχνικής του δημιουργίας. Άλλωστε, ο καλλιτέχνης θεωρεί τα επιζωγραφισμένα γλυπτά ως ζωγραφικά έργα· ότι, δηλαδή, τα αντίγραφα των γλυπτών αποτελούν μία άλλη ζωγραφική επιφάνεια. Στην γκαλερί, επομένως, παρουσιάζονται μαζί ζωγραφικά έργα σε καμβά και σε γλυπτική επιφάνεια, όπως συνήθιζε ο ίδιος.

Η έκθεση αυτή περιλαμβάνει τρεις επιμέρους ενότητες. Η πρώτη παρουσιάζει μερικά από τα τελευταία έργα του Πανιάρα, τα οποία ανήκουν στην μεγάλη ενότητα «Η Θέα», μια οπτική αναδρομή στον χώρο και στον χρόνο, με αναφορές σε προσωπικές μνήμες τοπίων. Κυριαρχούν η θάλασσα του Κορινθιακού κόλπου, η φύση και ο ουρανός, νοερές εικόνες από τον τόπο της καταγωγής του.

Η δεύτερη περιλαμβάνει επιζωγραφισμένα γλυπτά. Τα πρώτα επιζωγραφισμένα γλυπτά χρονολογούνται από την αρχή της δεκαετίας του 1980 και χειρίζονται, σχεδόν αποκλειστικά, θέματα μνήμης, «Η Μνήμη» (1984), «Η Μνήμη της Νύχτας» (1984), «Τριπλή Μνήμη της Σικυώνας» (1984). Πολλά από τα έργα αυτά επανεμφανίζονται στις επόμενες δεκαετίες, επί παραδείγματι ο «Σεβαστιανός» (1985 και 1993) -μερικές φορές με μια δραματική μεταμόρφωση, όπως το πλήρες, αλλά διχοτομημένο κεφάλι του Αλεξάνδρου (1983).

Τέλος, η τρίτη υπο-ενότητα εκθέτει παλαιά έργα τα οποία δείχνουν φανταστικά τοπία και αφηρημένες φόρμες. Διαπιστώνεται η σταδιακή απομάκρυνση από το συγκεκριμένο, νατουραλιστικό στοιχείο στην αφαίρεση. Τα έργα αυτά, λιγότερο ή και καθόλου γνωστά στην Ελλάδα, δείχνουν το νήμα μιας καλλιτεχνικής πορείας, ώς την καταληκτική της φάση. Στα έργα της δεκαετίας 1960 διακρίνεται επίσης το στοιχείο του «τυχαίου», ένα πραγματικό συγκεκριμένο υλικό το οποίο εντάσσεται και αναπλάθεται μέσα στην καλλιτεχνική δημιουργία.